Tại sao tháng 7 Âm lịch được gọi là tháng cô hồn?

Trong đời sống tâm linh của người Việt, tháng 7 Âm lịch là một khoảng thời gian đặc biệt. Từ già đến trẻ, ai cũng biết đến tháng cô hồn và những nghi lễ, phong tục gắn liền với nó. Vậy tháng cô hồn là gì? Tại sao tháng 7 Âm lịch lại mang tên gọi như vậy? Hãy cùng tìm hiểu!

• Tháng 7 Âm lịch: Là thời điểm mở cửa quỷ môn quan.
• Tín ngưỡng: Bắt nguồn từ Đạo giáo của Trung Quốc.
• Nghi lễ cúng: Cúng cháo loãng, gạo, muối cho các linh hồn.
• Quan niệm: Tháng không may mắn trong dân gian.
• Lễ Vu Lan: Một dịp để báo hiếu tổ tiên.

Cánh cửa giữa hai thế giới

Văn hóa Trung Quốc có quan niệm rằng mỗi con người đều có phần thể xác và phần hồn. Khi qua đời, những linh hồn không thể đầu thai sẽ phải chịu tội dưới âm ty địa ngục. Tên gọi “tháng cô hồn” bắt nguồn từ tín ngưỡng Đạo giáo của người Trung Quốc. Theo truyền thuyết, vào ngày đầu tháng 7 Âm lịch, Diêm Vương sẽ mở cửa quỷ môn quan để các vong linh và quỷ đói khát tự do quay về dương gian. Cánh cửa này bắt đầu khép lại vào giữa đêm ngày 14 tháng Bảy và hoàn toàn đóng vào ngày Rằm (ngày 15).

Nghi lễ cúng bái trong tháng cô hồn

Người dân thường cúng cháo loãng, gạo, bỏng và muối để bố thí cho các cô hồn không nơi nương tựa. Điều này nhằm mong muốn họ bớt khổ, sớm được siêu sinh và không quấy phá dương gian. Ngoài ra, vào ngày Rằm hàng năm, dân gian thường bày hương án cúng tế ma quỷ và thả đèn trôi sông để dẫn đường cho các linh hồn bị chết oan từ nhiều kiếp trước bước qua cầu Nại Hà để đầu thai.

Một số linh hồn chưa kịp nhận lễ vật hoặc còn lưu lại trên dương gian vẫn tiếp tục vất vưởng thêm một ngày nữa. Do đó, lễ cúng cô hồn thường diễn ra vào ngày 16 tháng 7 Âm lịch. Truyền thống này đã được duy trì tại Việt Nam do ảnh hưởng bởi sự đô hộ của Trung Quốc trong hơn một nghìn năm.

Sự ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc

Các địa phương ở Trung Quốc còn gọi tháng 7 Âm lịch là Quỷ tiết và Thi cô – thể hiện thời điểm cầu nguyện cúng vái.
– Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc

Theo Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tôn giáo thuộc Trường ĐH Khoa học xã hội & Nhân văn TP.HCM: “Nhiều địa phương ở Trung Quốc gọi tháng này bằng những cái tên khác nhau nhưng đều liên quan đến việc cầu nguyện cho các linh hồn” [1]. Niềm tin này đã ăn sâu trong văn hóa dân gian suốt nhiều thế hệ.

Truyền thuyết về A Nan Đà

Theo một truyền thuyết khác trong Phật giáo, tôn giả A Nan Đà (đệ tử của Phật Thích Ca Mâu Ni) gặp phải một con quỷ miệng lửa thông báo rằng ông sẽ chết trong ba ngày tới và hóa thành quỷ đói. Cách duy nhất để ông vượt qua kiếp nạn này là cúng thức ăn cho quỷ đói đổi lấy tuổi thọ. A Nan Đà đã tụng bài chú do Phật Thích Ca Mâu Ni truyền dạy trong lễ cúng cô hồn ngạ quỷ và nhờ vậy mà nhận thêm phước báu.

Sự tương đồng với các nền văn hóa khác

Khi nhìn ra ngoài khuôn khổ châu Á, chúng ta thấy rằng các quốc gia phương Tây cũng có những phong tục tương tự như lễ Halloween – ngày hội hóa trang ma quái. Việc hóa trang thành ma quái thực chất chỉ là phần bổ sung sau này; bản chất nguyên thủy của lễ Halloween có nhiều nét tương đồng với việc tổ chức lễ cúng cô hồn tại Việt Nam.

Lễ Vu Lan – Ngày báo hiếu

Tháng 7 Âm lịch còn được biết đến với tên gọi khác là tháng Vu Lan. Lễ Vu Lan hàng năm được tổ chức trang trọng nhằm nhắc nhở con cháu luôn ghi nhớ ân nghĩa sinh thành dưỡng dục của cha mẹ và tổ tiên. Đây không chỉ dành riêng cho cha mẹ ở kiếp này mà còn cho nhiều kiếp trước [2]. Những giá trị tinh thần này tạo nên sự kết nối giữa thế hệ hiện tại với quá khứ thiêng liêng.

Những điều cần tránh trong tháng cô hồn

Bên cạnh những nghi lễ tốt đẹp ấy, nhiều người cũng xem tháng 7 Âm lịch là thời điểm không may mắn trong quan niệm dân gian Việt Nam. Nhiều người tin rằng đây là lúc mà các linh hồn “cô hồn” trở về dương gian mang theo điều xui xẻo cho con người. Do đó, họ thường kiêng kỵ làm những việc lớn như cưới hỏi hay mua nhà để tránh rước họa vào thân.

Suy nghĩ tích cực về tháng cô hồn

Tuy nhiên, nếu nhìn nhận theo góc độ khác thì tháng cô hồn không nhất thiết phải gắn liền với vận rủi hay xui xẻo. Quan niệm kiêng kỵ xuất phát từ niềm tin tâm linh hơn là cơ sở khoa học cụ thể nào chứng minh rằng thời điểm này thực sự mang lại điều bất lợi nào cho cuộc sống con người.

Các nghi thức tưởng nhớ tổ tiên giúp ta cảm thấy yên tâm hơn giữa cuộc sống đầy lo toan bộ bề bộ pề , nhưng cần lưu ý rằng việc lo sợ thái quá có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định cá nhân mỗi người.